انواع ورق های فولادی
دسته بندی انواع ورق های فولادی
درباره ی ورق های فولادی، یک نکته ی مهم وجود دارد. علاوه بر تقسیم بر اساس گریدهای مختلف فولادی، تقسیم بندی دیگری بر اساس نوع عملیاتی که در فرایند تولید ورق انجام می شود وجود دارد. این تقسیم بندی، بعداً در مورد خرید ورق های فولادی برای شما مهم خواهد بود. نخست با این دسته بندی آشنا می شوید سپس به گریدهای معمولی که در بازار موجود هستند می پردازید. انواع ورق های فولادی بر اساس نوع عملیات تولید به چهار دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته بندی شامل ورق سیاه یا گرم، ورق روغنی یا سرد، ورق گالوانیزه، ورق قلع اندود، ورق رنگی، ورق آلیاژی و ورق های فولاد ضد زنگ است. هر یک از این دسته ها شامل زیر دسته های دیگری هستند.
به عنوان مثال، ورق های اسیدشویی در دسته ورق های سیاه قرار می گیرند. ورق های کرکره و ورق‌های سینوسی که در سقف استفاده می شوند، جزو ورق های گالوانیزه رنگی هستند که دارای طرفداران زیادی در بین خریداران هستند.
ورق سیاه آهن، پایه انواع ورق های فولادی
در فرآیند نورد گرم، ورق های فولادی که تولید می شوند، به عنوان ورق سیاه شناخته می شوند. در بازار، ورق های نورد گرم در انواع آجدار، ساختمانی، صنعتی و ضدسایش یافت می شوند. مراحل نورد ورق به طور کلی، درجه حرارت صفحه ی فولادی که به عنوان ماده اولیه برای تولید ورق های فولادی استفاده می شود، بالاتر از دمای محیط افزایش می یابد تا فولاد نرم تر شود و در نتیجه، فرآیند نورد و کاهش ضخامت به وسیله ی گذر از غلطک های نورد به آسانی صورت بگیرد.
در این فرآیند، دمای نورد فولاد هنگام تولید ورق سیاه بالاتر از دمای تبلور مجدد (حدود ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد) آن است و بعد از تولید، سطح ورق در حالت مات خواهد بود. این مات بودن سطح ورق همان دلیلی است که ورق های نورد گرم به عنوان ورق سیاه شناخته می شوند. در بازار ایران، گریدهای معمولی و پرکاربرد ورق سیاه شامل St37، St52 و A516 هستند.
انواع ورق های فولادی
ورق روغنی یا سرد مادر ورق های پوشش دار
دسته مهم دیگری از ورق های فولادی، ورق روغنی یا ورق نورد سرد است. این ورق، که به عنوان پایه برای تولید انواع ورق های پوشش دار استفاده می‌شود، به دمای کم تری از دمای تبلور مجدد تحت عملیات نورد قرار می گیرد. به همین دلیل، پس از پایان فرآیند، به علت تفاوت دمای کم تر آن با دمای محیط، در طول خنک شدن، ورق کمتر انقباض می‌کند. انقباض کمتر به معنای دقت بیشتر در ابعاد ورق نسبت به ورق‌های تولید شده در نورد گرم است.
سپس، سطح ورق های حاصل از این مرحله مورد روغنکاری قرار می گیرد. این عمل، اولاً به منظور جلوگیری از خوردگی انجام می شود و ثانیاً سطح ورق را برای انواع پوشش ها مانند گالوانیزاسیون و قلع اندود آماده می کند. همچنین، روغنکاری به عنوان یک عملیات پس از نورد، به براقیت، جلا بخشیدن و زیبایی بیشتر سطح ورق کمک می کند. انواع ورق های روغنی معروف در بازار شامل ورق های کششی، نیمه کششی و فوق کششی هستند. به ترتیب، گریدهای آلیاژی آنها St12، St13 و St14 می باشند.
۳ تفاوت مهم ورق سیاه و روغنی
- اولین تفاوت واضح بین ورق‌های سیاه و روغنی، ظاهر آنهاست. ورق‌های سیاه ظاهری مات دارند، در حالی که ورق‌های روغنی دارای سطحی براق می‌باشند.
- دومین تفاوت مهم، کیفیت سطحی و دقت ابعادی ورق‌هاست. به طور کلی، ورق‌های روغنی از کیفیت ابعادی بالاتری برخوردارند.
- یک اختلاف مهم دیگر بین ورق‌های سیاه و روغنی، در سایزهای رایج در بازار است. عموماً، ورق‌های سرد در ضخامتهای ۰٫۳ تا ۳ میلیمتر در بازار موجود هستند، در حالی که ورق‌های سیاه با ضخامت حدود ۱٫۵ تا بیشتر از ۳۰ میلیمتر تولید می‌شوند.
ورق گالوانیزه رقیب مهم دیگر ورق های ضد خوردگی
معمولاً هنگامی که میخواهید ورق فولادی خود در برابر رطوبت مقاوم باشد، استفاده از ورق گالوانیزه نسبت به ورق های سیاه و روغنی انتخاب بهتری خواهد بود. این نوع ورق، علاوه بر مقاومت نسبتاً خوب در برابر آسیب های طبیعی مانند باد و باران سیل آسا و آتش سوزی، دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی نیز می باشد. اما مهم ترین ویژگی این ورق ها وجود لایه ای از فلز روی سطح ورق فولادی است که به آن گالوانیزه شدن می گویند. این عمل، واقعیتاً ورق را در برابر خوردگی مقرون به صرفه می کند.
اما باید بدانید که در دنیای واقعی، انواع مختلفی از خوردگی وجود دارد، از جمله خوردگی اکسیداسیون، خوردگی اسیدی و خوردگی در برابر رطوبت. در این بین، ورق‌های گالوانیزه که کاربرد بسیار گسترده ای در بین ورق‌های پوشش دار دارند، در محیط‌های مرطوب مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند. ورق های گالوانیزه که به راحتی در بازار یافت می شوند و عموماً از کاربرد و تقاضای بالاتری برخوردارند، ضخامتی بین ۰٫۱۸ تا ۶ میلیمتر دارند.
ورق قلع اندود، ورق خاص پوششی در بازار ایران
ممکن است تا به حال نام تین پلیت را شنیده باشید. بله، تین پلیت یا ورق فولادی قلع اندود شده است. استفاده اصلی این نوع ورق در ساخت قوطی های کنسرو غذایی است. تین پلیت ها مشابه ورق گالوانیزه، از ورق روغنی ساخته می شوند و پس از عملیات پوشش دادن، با یک لایه قلع پوشیده می شوند. تفاوت آن با ورق گالوانیزه در استفاده از فلز قلع به جای فلز روی برای پوشش است. قلع یک فلز نقره ای مایل به سفید است و وقتی روی ورق فولادی اعمال می شود، آن ورق زیبایی خاصی به خود می گیرد. ورق های قلع اندود در فرآیند تولید تمپر می شوند تا سختی و چقرمگی آن ها افزایش یابد. بنابراین، بسته به نوع عملیات تمپر، سه نوع ورق قلع اندود با درجات سختی نرم، متوسط و سخت تولید می شوند.
ورق رنگی در سقف خانه های شمال ایران
یکی از مهمت رین دسته های ورق های فولادی، ورق رنگی است که احتمالاً حداقل یکبار در سقف برخی از خانه‌ها، به ویژه در مناطق شمالی کشور، مشاهده کرده اید. رنگ آمیزی از یک سو، زیبایی و جذابیت بیشتری به ورق گالوانیزه می بخشد و از سوی دیگر به مقاومت بهتر در برابر آسیب های محیطی کمک می کند. تنوع رنگ های مورد استفاده در ورق های رنگی در ایران حدوداً ۱۸ رنگ است و کارخانه های مختلفی در تولید این محصول مشغول به فعالیت هستند. البته کاربرد این نوع ورق ها محدود به سقف خانه‌ها نیست.
علاوه بر آن، در سقف های سوله ها و کارگاه ها، ساخت برخی لوازم خانگی مانند یخچال و ماشین لباسشویی، ساخت بدنه خودرو و همچنین قسمتی از نمای ساختمان ها از این نوع ورق استفاده می‌شود. ورق رنگی نیز به عنوان نوعی ورق پوشش دار محسوب می شود که از ورق گالوانیزه به دست می آید. به طور کلی، ورق های گالوانیزه رنگی نسبت به ورق های گالوانیزه معمولی، مقاومت بهتری در برابر رطوبت و خوردگی دارند.
انواع ورق های فولادی
ورق آلیاژی در صنایع مختلف
وقتی خواص خاص تر و ویژه تری را از یک ورق فولادی کربنی انتظار دارید، بایستی از ترکیب عناصر و فلزات دیگر به شمش ورق استفاده کنید. این مهم پیشتر در صنعت پیش‌بینی شده است. لذا گروهی از ورق های فولادی با ویژگی های خاص و منحصر به فردتر، در گروه ورق های آلیاژی قرار می گیرند. در واقع، این ورق ها با افزودن برخی عناصر آلیاژی، خواص منحصر به فردی پیدا می کنند.
مهم ترین دسته های این نوع ورق ها عبارتند از: ورق آلیاژی برنجی، ورق آلیاژی برنزی، ورق آلیاژی پیوتر، St44، A283، A516 و چندین گرید مختلف دیگر. ممکن است از خود بپرسید که چرا ورق های A283 را در دسته ورق های آلیاژی قرار دادیم، در حالی که قبل از این آنها را جزو ورق های سیاه نام بردیم؟ پاسخ این است که ورق های آلیاژی فولادی می توانند از هر دو طریق نورد گرم و نورد سرد تولید شوند. بنابراین، نوع فرآیند تولید در این دسته از ورق ها مهم نیست. بلکه مهم آن است که درصد عناصر آلیاژی افزوده شده بجز کربن به شمش ورق (اسلب)، از درصد بالاتری نسبت به ورق فولاد کربنی معمولی برخوردار باشد.
انواع ورق های فولادی ضد زنگ
ورق های ضدزنگ با خواص منحصر به فرد خود در مقابل خوردگی و اکسیداسیون توجه بسیاری از خریداران جلب کرده‌اند. این ورق ها دارای درصد قابل توجهی کروم و نیکل در ترکیب شیمیایی خود هستند که در مقابل خوردگی مقاومت بالایی ارائه می دهند. همچنین، ورق های ضدزنگ فولادی نیز مقاومت خوبی در برابر اسید دارند. انواع مختلف ورق های فولادی ضدزنگ به سه دسته‌ی فریتی، آستنیتی و مارتنزیتی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته ها خواص فیزیکی، مکانیکی و مغناطیسی متفاوتی دارند و بنابراین در صنایع مختلفی مانند لوازم خانگی، شیرآلات و ماشین آلات، ساخت پروفیل و قوطی و هوا فضا استفاده های گسترده ای دارند.
مقایسه قیمت انواع ورق های فولادی
قیمت انواع ورق فولادی بسته به ضخامت آنها متفاوت خواهد بود. عواملی مانند پیچیدگی فرایند تولید، خواص و عناصر آلیاژی مورد استفاده در ساخت ورق، از جمله فاکتورهای تعیین‌کننده در برآورد قیمت نهایی آنها به همراه تفاوت هایی راجع به یکدیگر هستند. به طور کلی، ورق سیاه قیمتی پایین تر نسبت به دیگر انواع ورق ها دارد، در حالی که ورق های ضدزنگ و آلیاژی نسبتاً گران تر هستند.